Czym różni się plomba od onlay?
Plomba (wypełnienie) to odbudowa bezpośrednia: dentysta oczyszcza ubytek i w tej samej wizycie nakłada warstwami materiał kompozytowy, utwardzając go światłem. To szybkie i oszczędzające tkanki rozwiązanie, świetne przy mniejszych ubytkach. Jednak przy dużych rekonstrukcjach wypełnienie może być mniej stabilne z powodu skurczu polimeryzacyjnego, który zwiększa ryzyko mikroszczelności i wtórnej próchnicy, a także przeciążeń w zgryzie.
Onlay (nakład) to odbudowa pośrednia – projektowana i wykonywana w pracowni protetycznej lub systemem CAD/CAM. Nakład przykrywa żującą część zęba, nierzadko wzmacniając osłabione guzki, dzięki czemu lepiej rozkłada siły i ogranicza ryzyko pęknięć. Materiały to najczęściej ceramika (np. litowo-krzemianowa), kompozyty hybrydowe lub złoto. Onlay cementuje się adhezyjnie, co zapewnia bardzo dobre dopasowanie, szczelność brzeżną i trwałą estetykę. To kompromis między dużą plombą a koroną – bardziej oszczędny dla tkanek niż pełna korona, a zarazem wytrzymalszy niż rozległe wypełnienie.
Kiedy lepiej wybrać plombę?
Po plombę warto sięgnąć, gdy ubytek jest ograniczony, a korona zęba pozostaje strukturalnie mocna. Dobrze sprawdzi się, gdy zależy Ci na szybkim leczeniu i niższym koszcie, przy jednoczesnym zachowaniu świetnej estetyki.
- ubytek obejmuje jedną lub dwie powierzchnie bez osłabienia guzków;
- brak pęknięć ścianek i przeciążeń w zgryzie;
- potrzeba szybkiego, jednowizytowego leczenia;
- korekta drobnych defektów estetycznych, kształtu lub krawędzi;
- plan leczenia etapowego, z możliwością późniejszej rozbudowy.
W takich sytuacjach nowoczesne kompozyty dobrze imitują szkliwo i zębinę, dając naturalny efekt przy minimalnej ingerencji i łatwej naprawialności w przyszłości.
Kiedy lepiej wybrać onlay?
Onlay sprawdza się, gdy trzeba odbudować ząb bardziej kompleksowo, ale jednocześnie zachować podejście minimalnie inwazyjne – bez szlifowania pod pełną koronę.
- rozległe ubytki po próchnicy lub wymianie starych, nieszczelnych plomb;
- osłabione, popękane guzki i ryzyko złamania ścianek;
- ząb po leczeniu kanałowym wymagający wzmocnienia;
- potrzeba precyzyjnej kontroli kontaktów zgryzowych i wysokości zwarcia;
- bruksizm (z towarzyszącą szyną ochronną i właściwie dobranym materiałem).
Nakład działa jak „hełm” dla korony: otula newralgiczne obszary, stabilizuje kształt i kontakty zębowe, zwiększa odporność na pęknięcia oraz pozwala oszczędzić zdrowe tkanki w porównaniu z koroną. Dobrze zaprojektowany onlay ogranicza przeciążenia, poprawia komfort żucia i bywa bardziej przewidywalny w długiej perspektywie.
Procedura, koszt i trwałość
Plomba powstaje zwykle w jednej wizycie: po przygotowaniu ubytku i izolacji (koferdam) lekarz nakłada materiał warstwowo, modeluje anatomię i poleruje powierzchnię. Onlay to proces dwuetapowy: przygotowanie zęba, skan wewnątrzustny lub wycisk, tymczasowa odbudowa, a następnie cementowanie gotowego nakładu. W gabinetach z technologią CAD/CAM niekiedy całość da się zrealizować jednego dnia.
Trwałość zależy od wielkości ubytku, jakości adhezji, higieny, diety i zgryzu. Plomby średnio służą 5–8 lat, podczas gdy onlaye często 10–15 lat i dłużej, lepiej utrzymując kształt oraz kontakty zgryzowe. Ceramika dłużej zachowuje połysk i jest odporna na ścieranie, kompozyt hybrydowy bywa bardziej „sprężysty” i łatwiejszy do ewentualnej naprawy; złoto pozostaje wzorcem trwałości mechanicznej. Koszt onlaya jest wyższy od rozległej plomby, ale rekompensuje to większą stabilnością, szczelnością brzeżną i mniejszym ryzykiem pęknięć. Więcej o leczeniu zachowawczym i możliwościach odbudowy znajdziesz na stronie: https://www.dentacity.pl/stomatologia-zachowawcza/ – to dobre miejsce, by porównać opcje i przygotować się do konsultacji.
Ostatecznie wybór zależy od skali ubytku, stanu ścianek, obciążeń zgryzowych i Twoich priorytetów: trwałość, estetyka, budżet i tempo leczenia. Niewielkie ubytki – plomba; rozległe uszkodzenia, pęknięcia lub ząb po endodoncji – częściej onlay. Najlepiej podejmować decyzję po badaniu klinicznym, diagnostyce RTG i skanie wewnątrzustnym oraz rozmowie o oczekiwaniach. Regularne kontrole i higiena domkną plan, przedłużając żywotność każdej odbudowy.
Artykuł sponsorowany
